Афсонаи «шикори ҷодугар»

Низоми худкомаи ҷорӣ дар Тоҷикистон, ки маъракаҳои беобрӯ кардани ҳама гурӯҳҳои иҷтимоиро бо «зиракии сиёсӣ»-и ба худ хос ва бо далелҳои сохта ё бидуни далел бо афсонаҳои аҷибу ғариб худ мехоҳад рангин кунад, афсонаи «шикори ҷодугар»-ро мемонаду халос. Ин истилоҳ ҳамчун воҳиди фразеологӣ маънои таъқиби дигарандешони мухолиф, мухолифони идеологӣ ё сиёсиро низ дорад, ки ба дараҷаи бемаънӣ гаштааст, ки дигар ба абсурд мубаддал гаштаанд.

Натиҷаи ҳамин методи репрессивӣ буд, ки ба таври худкор дар зеҳни худ дар партави худсарии ин режим ва аз ҷониби идеологҳо ва стротегҳои махуфи Ҳукумати худкомаи Тоҷикистон то ин рӯз тавонистааст нисбат ба рақибони сиёсии ин низоми худкома усулҳоеро рӯи кор гирифта бошад, ки сари бисере аз ин рақибонро хӯрда, е онҳоро бо иттиҳомҳои сангине равонаи зиндон кардааст, то он ҷиноети бофтаи худро либос қонун пушонида бошанд ва шуморе аз ин рақибон, ки тавонистанд бо ҳар роҳе ватани худро тарк кунанд то зери фишори ин мошинаи репрессияи сиёсӣ намонанд.

Қурбонии охирини «инквизисиюни муқаддас», ки ҳоло он дар Тоҷикистон одат шудааст, муйсафеди нафақахӯри 80-сола Дониер Набиев, маъруф бо номи Бобои Дона, мутаввалиди соли1940 аст.

Хотиррасон мекунем, ки Дониер Набиев дар охири моҳи августи соли 2020 аз ҷониби Кумитаи давлатии амнияти миллӣ боздошт шуда, дар боздоштгоҳи муваққатии Душанбе нигоҳ дошта мешуд ва моҳи декабри соли 2020 барои 7 сол равонаи зиндон карда шуд.

Бояд тазаккур дод, ки то шарҳи расмии маркази матбуотии ВКД Тоҷикистон, ки зоҳиран дар робита бо резонанси оммавӣ ва фишорҳои мухолифон содир шудааст, муайян кардан имконнопазир буд, ки амалҳои ҷиноии Набиев Дониер дақиқан чӣ гунаанд ва кадом моддаи Кодекси ҷиноиро вайрон кардааст. Ва аммо, баьди нашри шарҳи расмии ВКД ҳам бисере аз саволҳо бе ҷавоб мондаанд, балки гумонҳои навро ба бор меоранд.

Ҳамин тариқ, маркази матбуоти ВКД Тоҷикистон шаби 8 январ дар як паёми махсус бори аввал расман тасдиқ кард, ки Дониёр Набиев, сокини 80-солаи деҳаи Гултеппаи ноҳияи Рӯдакӣ 27 августи соли 2020 ҳабс шудааст ва моҳиДекабр бо ҳукми суди ноҳияи Рӯдакӣ ӯ ба 7 соли зиндон маҳкум шудааст … Додгоҳ ӯро дар ташкили фаъолияти як созмони экстремистӣ мутобиқи модаи 307, қ. 3-и Кодекси ҷиноии Ҷумҳурии Тоҷикистон гунаҳгор донистааст. Яьне, як мӯйсафеди 80 сола то ин ҳад тавон дошта ки як ташкилоти муташаккил сохта фаьол кардааст ва ҳатто бо ҳаракати террористӣ-экстремистии мамнӯъи «Ансоруллоҳ» робита доштааст?!

Вазорати корҳои дохилӣ даъво дорад, ки Дона Набиев дар давраи ҷанги шаҳрвандӣ дар сохтори Ҳизби собиқи Наҳзати Исломӣ ҳамчун «қозӣ» рӯи кор будаасту, сокинони бегуноҳи ҷумҳуриро ба ҷазои шадид, то ҳукми қатл маҳкум кардааст ва аз ин рӯ «дар куштори оммавии сокинони маҳалли Вилояти Хатлон даст доштааст. Ва аммо, пас аз ба имзо расидани Созишномаи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ соли 1997 ҳамаи ҷиноятҳои ӯ аз ҷониби Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бахшида шуданд. Вале имсол боз ин иттиҳомот лозим шудаанду ба ӯ аз нав ин гуноҳро часпонданд. Гирдоби қонунро бинед.

Рӯ меорем ба қонуни ҷиноии Тоҷикистон:

Моддаи 307 (3). Ташкили фаъолияти ташкилоти экстремистӣ

1) Ташкили фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияи ҷамъиятӣ ё динӣ ё ташкилоти дигаре, ки нисбати онҳо суд дар бораи барҳамдиҳӣ ё манъи фаъолияти онҳо вобаста ба амалисозии фаъолияти экстремистӣ қарори ниҳоӣ қабул кардааст; бо маҳрум сохтан аз озодӣ ба мӯҳлати аз ҳафт то даҳ сол бо маҳрум кардан аз ҳуқуқи ишғоли мансабҳои муайян ё машғул шудан ба баъзе намудҳо ба мӯҳлати аз ду то панҷ сол ҷазо дода мешавад.

2) Иштирок дар фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияи ҷамъиятӣ ё динӣ ё дигар ташкилоте, ки нисбат ба онҳо суд дар бораи барҳамдиҳӣ ё манъи фаъолияти онҳо вобаста ба амалисозии фаъолияти экстремистӣ қарори ниҳоӣ қабул кардааст, инчунин мусоидат дар фаъолияти онҳо бо истифодаи васоити ахбори омма маълумот, Интернет ё ба тариқи дигар, бо маҳрум сохтан аз озодӣ ба мӯҳлати аз панҷ то ҳашт сол ҷазо дода мешавад.

Эзоҳ: шахсе, ки иштироки худро дар фаъолияти ҳизбҳои сиёсӣ, иттиҳодияи ҷамъиятӣ ё динӣ ё дигар ташкилоте, ки нисбат ба он суд дар бораи барҳамдиҳӣ ё манъи фаъолияти онҳо вобаста ба амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ қарори ниҳоӣ қабул кардааст, ихтиёран қатъ кардааст, аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод карда мешавад, агар санадҳои ӯ як ҷинояти дигарро дар бар намегиранд.

Агар ҳамаи сафсатаҳои дар боло овардашударо истисно кунем, ба қисми хотимавии пресс-релиз таваҷҷӯҳи махсус бояд зоҳир карда мешавад:

Дар ҷараёни тафтиш, амали ҷиноии Дона Набиев бо нишондоди шахсони алоҳида ва далелҳои шайъӣ пурра тасдиқ карда шуд.

Бояд қайд кард, ки мутобиқи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ҳама дар назди қонун баробаранд ва ҳар як шаҳрванд, новобаста аз ҷинс, синну сол (пас аз ба балоғат расидан), дар назди қонун барои содир намудани ҷиноятҳои ҷиноятӣ мутобиқи моддаҳои қисми махсуси ҳамин кодекс ҷавобгар аст.

Албатта, боиси таҳсин аст, ки «Инквизицияи муқаддас» -и Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбати риояи принсипи баробарии ҳамаи шаҳрвандон дар назди қонун чунин эҳтиром қоил аст, аммо ман мехоҳам таъкид намоям, ки Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон дорои як қатор принсипҳои дигари қонунгузории мурофиавии ҷиноятӣ мебошад, ки дар боби 2-и КМҶ ба таври возеҳ навишта шудааст.

Пеш аз ҳама, албатта, моддаи 8. Ҳимояи судӣ, ки тибқи он:

— Ба ҳама кафолати ҳимояи судӣ дода шудааст. Ҳар як шахс ҳуқуқ дорад талаб намояд, ки парвандаи ӯ аз ҷониби суди салоҳиятдор, мустақил ва беғараз, ки қонун муқаррар кардааст, баррасӣ карда шавад.

Розӣ шавед, ки дар ин робита аллакай номутаносибии муайяне мавҷуд аст. Шояд аз он сабаб, ки судҳои моро намешавад бо доштани салоҳият ва бетарафӣ ва доштани истиқлолияти судӣ ҳамчун яке аз шохаҳои ҳукумат эътироф кард, чунки дар Тоҷикистон бе иҷоза аз «боло» ва бе ба назар гирифтани хостаҳои шахси аввал ҳеҷ модаи қонуне амалӣ намегардад. Аз ин рӯ мардум бисери вақт барои додхоҳи на ба суду прокурор, балки ба шахси аввал, е ҳатто ба фарзандони ӯ, ки тамоми қонунро зери по кардаанд муроҷиат мекунанд, чунки медонанд, ки бе иҷозаи инҳо ҳеҷ қонуне дар Тоҷикистон амал надорад.

Бармегардем ба қонун:

Қонуни мурофиаи ҷиноятӣ

Моддаи 10. Эҳтиром ба шаъну шарафи шахс

2. Ҳеҷ як аз иштирокчиёни мурофиаи ҷиноятӣ наметавонад мавриди зӯроварӣ, шиканҷа ё дигар муносибати бераҳмона ё таҳқиркунандаи шаъну шарафи инсон қарор гирад.

Моддаи 11. Дахлнопазирии шахс

Моддаи 12. Ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои шахс дар мурофиаи ҷиноятӣ

Моддаи 13. Дахлнопазирии манзил

Моддаи 14. Сирри мукотиба, гуфтугӯи телефонӣ, иртиботи почта ва телеграф, сирри шахсӣ ва оилавӣ

Моддаи 15. Презумпсияи бегуноҳӣ

5. Ҳукм наметавонад ба фарзия асос ёбад.

Моддаи 16. Баробарии шаҳрвандон дар назди қонун ва суд

Ҳама дар назди қонун ва суд баробаранд. Давлат ҳуқуқ ва озодиҳои ҳар касро, новобаста аз миллат, нажод, ҷинс, забон, эътиқод, эътиқоди сиёсӣ, маълумот, вазъи иҷтимоӣ ва моликияташон кафолат медиҳад.

Моддаи 17. Мустақилияти судяҳо

1. Судяҳо дар фаъолияти худ мустақиланд ва танҳо ба Конститутсия ва қонун итоат мекунанд.

2. Дахолат ба фаъолияти судяҳо манъ аст.

Моддаи 19. Ошкоро будани мурофиа

Моддаи 20. Рақобат ва баробарии тарафҳо

1. Парвандаи ҷиноятӣ дар асоси хусусияти рақобатӣ ва баробарии тарафҳо анҷом дода мешавад.

2. Суд мақоми таъқиби ҷиноятӣ нест ва аз ҷониби айбдоркунӣ ё муҳофизат амал намекунад. Суд ба тарафҳо шароити татбиқи ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои мурофиавиро фароҳам меорад.

3. Тарафҳои айбдоркунӣ ва муҳофизат дар мурофиаи ҷиноятӣ баробаранд ва барои ҳимояи мавқеи худ имкониятҳои баробар фароҳам оварда шудаанд.

Моддаи 21. Тафтиши ҳамаҷониба, пурра ва холисонаи ҳолатҳои парванда

3. Ҳама ҳолатҳои парвандаи мавриди исбот бояд бояд ҳамаҷониба, пурра ва холисона таҳқиқ карда шаванд.

5. Суд, судя ҳангоми нигоҳ доштани объективӣ ва беғаразӣ ба тарафҳо барои татбиқи ҳуқуқҳои худ барои таҳқиқи пурраи ҳолатҳои парванда шароити зарурӣ фароҳам меорад.

Моддаи 22. Таъмини гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда аз ҳуқуқи дифоъ

1. Ҳар як шахс аз лаҳзаи боздошт метавонад аз хидмати вакили мудофиа истифода барад.

2. Дастгиршуда, гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда метавонанд аз ҳуқуқҳои ба онҳо додашуда бо тартиби муқаррарнамудаи Кодекси мазкур барои ҳимояи айбдоркуниҳо шахсан истифода баранд, инчунин тавассути иштироки адвокат ё намояндаи қонунии ӯ.

3. Суд, судя, прокурор, муфаттиш вазифадоранд ба гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшуда ҳуқуқҳои онҳоро фаҳмонанд, ба онҳо имконият диҳанд, ки бо васила ва усулҳои муқарраркардаи қонун ҳимоя кунанд, инчунин ҳифзи ҳуқуқҳои шахсӣ ва амволии онҳоро таъмин кунанд.

4. Ҳуқуқ ба ҳимоя инчунин ба шахсе таъмин карда мешавад, ки нисбат ба ӯ парвандаи ҷиноятӣ оид ба татбиқи чораҳои маҷбурии тиббӣ гузаронида мешавад.

5. Дар ҳолатҳои пешбининамудаи қонун, ашхоси ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашидашуда вазифадоранд иштироки ҳимоятгари гумонбаршуда, айбдоршаванда, судшаванда ва маҳкумшударо таъмин кунанд.

Моддаи 23. Ҳуқуқи шикоят кардан аз амал ва қарорҳои мурофиавӣ.

Ҳатто агар вайронкории ошкорои ҳар кадом бандҳои ин қонунро ба назар нагирем, ман мехостам махсусан ба чанд нукта таваҷҷӯҳ кунам:

19. Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, яъне дар принсипи шаффофияти судӣ, ки гуфта мешавад:

1. Мурофиаи парвандаи ҷиноятӣ дар суд кушода аст.

2. Мурофиаи пӯшида танҳо дар ҳолатҳои пешбининамудаи моддаи 273 Кодекси мурофиаи ҷиноятии Тоҷикистон иҷозат дода мешавад.

Ҳамин тариқ, дар қисми 2 моддаи 19 Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ба моддаи 273 Кодекси мурофиавии ҷиноятӣ ишора шудааст, ки дар он парвандаҳое, ки иҷозат медиҳанд, ки мурофиа пушти дарҳои баста гузаронида шавад, ба таври возеҳ ифода ёфтаанд.

Моддаи 273. КМҶ ҶТ Таъмини шаффофияти мурофиа

1. Суд бояд баррасии кушоди парвандаҳоро таъмин намояд, ба истиснои ҳолатҳое, ки ин метавонад боиси ифшои сирри давлатӣ ва дигар сирри бо қонун ҳифзшаванда гардад.

2. Мурофиаи пӯшида, илова бар ин, бо қарори асосноки суд (қарори судя) дар парвандаҳои ҷиноятҳои шахсони то шонздаҳсола, ҷиноятҳои зидди озодӣ, ҷинсӣ ва ҷиноятҳои дигар бо мақсади пешгирии ифшои асрор дар бораи ҷанбаҳои маҳрамонаи зиндагии шахсони дар ин ҷиноят дастнорас иҷозат дода мешавад. дар мавриди шахсон ё маълумоте, ки шаъну шарафи онҳоро паст мезанад, инчунин ҳолатҳое, ки манфиатҳои таъмини амнияти иштирокчиёни раванд ва шоҳидон, аъзои оилаи онҳо ё хешовандони наздики онҳо талаб мекунанд.

3. Баррасии парвандаҳо дар ҷаласаи пӯшидаи судӣ бо риояи тамоми қоидаҳои мурофиаи судӣ сурат мегирад. Қарори суд (таъиноти судя) дар бораи баррасии парванда дар ҷаласаи пӯшида метавонад нисбати тамоми мурофиа ё қисмҳои алоҳидаи он бароварда шавад.

4. Бо мақсади ҳифзи сирри мукотиба ва паёмҳои телеграфӣ, мукотиботи шахсӣ ва паёмҳои телеграфии шахсии шаҳрвандон дар ҷаласаи кушоди суд танҳо бо розигии шахсоне эълон карда мешаванд, ки ин мукотиба ва паёмҳои телеграфӣ дар байни онҳо буданд. Дар акси ҳол, чунин мукотиба ва паёмҳои телеграфӣ дар ҷаласаи пӯшидаи судӣ эълон ва баррасӣ карда мешаванд. Ин қоидаҳо ба омӯзиши сабти аудио ва видеои хусусияти шахсӣ низ дахл доранд.

5. Иштирокчиёни ҷаласаи кушоди судӣ ҳуқуқ доранд сабти хаттӣ ва наворро нигоҳ доранд. Аксбардорӣ, сабти видео бо иҷозати раисикунандаи парванда ва бо розигии тарафҳо иҷозат дода мешавад.

6. Ашхоси то шонздаҳсола, агар онҳо айбдоршаванда, ҷабрдида ё шоҳидони парванда набошанд, ба толори суд роҳ дода намешаванд.

7. Ҳукми суд ошкоро эълон карда мешавад. Дар ҳолатҳое, ки парвандаҳо дар ҷаласаҳои пӯшида баррасӣ мешаванд, танҳо бо таъиноти (қарори) асосноки суд метавонад танҳо қисми муқаддимавӣ ва фаврии ҳукм эълон карда шавад.

Ҳамин тариқ, моддаи айбдоршудаи Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки тибқи он як марди 80-сола барои 7 сол ба зиндон фиристода шуда буд, дар ҳоле баргузор гардидааст, ки беш аз 15 модаи қонун поймол шудаву ҳеҷ кас то изҳороти шаби 8-уми январ соли 2021 на аз чанд сол маҳкум шудани ин пирамард дарак дошту на аз иттиҳомоте Болои ӯ бастаанд.

Аз шароити ғайриинсонии нигоҳ доштани маҳкумшудагонро дар маҳбасҳои Тоҷикистон, ки ҳамагӣ огоҳанд.

Азбаски Дона Набиев кайҳо ба синни 16 расидааст, пас аз шарҳи Вазорати корҳои дохилии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ӯ ягон сирри давлатиро намедонист ва гузашта аз ин онро ифшо ҳам накарааст. Ва инчунин, ба гумон аст, ки дар ҷаласаи судӣ маълумот дар бораи ҳаёти шахсӣ ва маҳрамонаи иштирокчиёни раванд паҳн мешуданд.

Ҳарчанд, ки таҷриба нишон медиҳад, ки бофтани далелҳо ва инчунин барои паст задани рақибони сиёсии худ, низоми Раҳмон аз нашри видеоҳои ҳаёти хусусӣ ва ҳатто ошкороӣ наздикони рақибони сиёсии худ барои тамошои мардум худдорӣ намекунад ва ин видеҳоро борҳо ва такрорӣ аз телевизионҳои давлатӣ ба мардум нишон додаанд, чигуна шуда, ки дар парвандаи бобои Дина аз меьерҳо истифода шуда бошад.

Ин мисол ҳамчун далели он аст, ки вақте далелҳо мавҷуданд, мақомоти судӣ ва муфаттишон онро ҳамчун байрақ ҷилва медиҳанд ва дар интишори он на вақту на имкониятро дареғ намедоранд.

Ва инчунин, баръакс, дар сурати мавҷуд набудани ҳадди аққал ягон далел, мурофиаи пӯшида роҳандозӣ карда мешавад, ки дар он айбдоршаванда аз ҳуқуқи ҳимоя ва дар натиҷа аз ҳуқуқи озодӣ маҳрум карда мешавад.

Шубҳае нест, ки Дониёр Набиев қурбонии навабатии низом шуд, ки ба мисли дигар иштирокчиён ё ҷонибдорони ҲНИТ ва инчунин дигар созмонҳои оппозисиюн мавриди таъқиби сиёсӣ қарор гирифтаанд.

Тасаввур кардан даҳшатнок аст, ки шумо то куҷо барои ҳифзи низомӣ худкомаи даррандаатон қадам хоҳед бардошт. Аз ин низоми хуношом ҳар чиро интизор метавон буд…

Мо Кумитаи Наҷоти шаҳрвандии Тоҷикистон аз мақомоти Тоҷикистон даъват мекунем, ки бидуни шарту шуруте Дина Набиевро озод кунед, мо ки аз қавонину меъёрҳои байналмилалӣ намегӯем, ҳадди ақал қонунҳои навиштаи худатонро риоя кунед!